Toewijding, devotie en respect – hoort het erbij?

Ik wil al over devotie schrijven sinds ik vorig jaar voor het eerst naar die Lam Rim cursus ging. Ik voelde me echter niet gekwalificeerd.

Ik weet niet of ik dat nu wel ben, maar ik heb in elk geval veel meer van het Tibetaans Boeddhisme gezien en heb mijn leraar ook wat beter leren kennen.

Devotie of toewijding is voor ons Nederlanders een moeilijk onderwerp. Goed opgeleide mensen zijn er zelfs uitvoerig in getraind om devotie te wantrouwen en alleen te vertrouwen op het intellect en haar vragen. Daar is niets mis mee. Ook op het spirituele (en Boeddhistische) pad is het essentieel om onafhankelijk te zijn en voor jezelf te denken.

Maar, als het waar is dat je op het spirituele pad van hoofd naar hart reist (*), dan zijn er beperkingen aan hoe ver je denken je kan brengen.

Ik weet dat ik heel cerebraal over kom, maar zoals mijn laatste column hopelijk duidelijk heeft gemaakt werk ik al een jaar of 20 aan mijn emoties. Hoe zinvol dat ook geweest is, zijn er beperkingen aan dat proces. Je emoties onder ogen zien, ze zuiveren, omgaan met pijn en gekwetstheid en zo… het is noodzakelijk werk, maar op het spirituele pad is het niet meer dan een begin. Die negatieve emoties kunnen door meer positieve emoties vervangen worden.

Een van de ingrediënten op dat pad is devotie. De belangrijkste vorm van devotie die in het Tibetaans Boeddhisme onderwezen wordt (jawel, onderwezen) is toewijding aan de spirituele leraar de goeroe. Dit is een complex onderwerp en voor nu is het genoeg een aantal zaken te benadrukken: Toewijding aan de leraar is niet verplicht en er zijn verschillende niveau’s van. Voor de meeste van ons is simpel respect voor de leraar al meer dan voldoende.

Respect – ik ben bang dat dit woord (laat staan devotie) weer een hele discussie op dit blog op zal leveren. Het woord respect is al controversieel. Hoeveel respect verdient een politie agent, een lerares op school of een dokter? We hebben het respect voor gezagsdragers afgekalfd tot zo’n minimum dat er voor veel mensen niets meer over is.

Maar zonder respect voor wat een dokter geleerd heeft, hoe kun je vertrouwen wat ze je vertelt? Hoe kunnen kinderen iets leren als ze de lerares op school niet respecteren? Hoe kan een politieagent zijn werk doen zonder er op los te slaan als mensen hem niet respecteren?

Het is geen wonder dat toewijding zo moeilijk voor ons is, als respect al zo lastig is.

Terug bij die dokter: in alternatieve kringen weten we heel goed hoe belangrijk het placebo effect is in de geneeskunde. Als we de dokter niet respecteren, ontnemen we onszelf (een gedeelte van) het placebo effect van de medicijnen die we geacht worden te nemen.

Op de zelfde manier wordt in het Tibetaans Boeddhisme gezegd dat respect voor de leraar, idealiter devotie, noodzakelijk is willen de leringen vat op ons krijgen en ons leven transformeren. Dit betekent niet dat je niet voor jezelf mag denken. Het is de Katholieke Kerk niet: individuele leraren zijn onderling heel verschillend, zelfs binnen dezelfde traditie. Je bent vrij te kiezen WELKE leraar je wilt en wordt geadviseerd daar goed de tijd voor te nemen.

Er valt hierover nog veel meer te zeggen, maar daar is dit niet de plek voor (#).

Toewijding kan iets heel moois zijn. Dat heb ik bij sommige van mijn Boeddhistische vrienden gezien. Wat is er zo mooi aan? Ik denk dat het er in zit dat waar toewijding is, geen plaats is voor de gebruikelijke emoties die we in mensen zien: frustratie, gehechtheid, passiviteit, verveling, skepticisme etc. Het is alsof devotie een licht is dat al dit soort negatieve emoties op ruimt.

Nu ben ik natuurlijk niet de meest devotionele leerling. Scepticisme zit te diep in mijn systeem. Geen wonder dat ik een vrij sceptische leraar gekozen heb 😉 (%)

Maar goed, ik realiseer me dat ergens tussen gedachteloze toewijding en nihilistisch scepticisme aan de andere een midden is waar mooie dingen kunnen gebeuren.

Wat denken jullie: is er een plek voor toewijding in je dagelijkse leven?

Bronnen, noten en referenties

(*) Andrea (Ondy) Wilson onderwees ‘Discovering Buddhism’ een paar maanden in Amsterdam, afgelopen jaar.

(#) In het Nederlands is niet veel over Guru Yoga geschreven. Het enige dat ik kon vinden is van mijn eigen Maitreya Instituut. Zie ook over spirituele leraren op dit blog.

(%) Mijn voornaamste spirituele leraar is Geshe Sonam Gyaltsen / Dhonden. Hij is af en toe een beetje sceptisch. Daar is hij niet trots op, maar het maakt hem wel benaderbaar voor mij.

4 gedachten aan “Toewijding, devotie en respect – hoort het erbij?”

  1. Ja inderdaad het blijft moeilijk voor ons westerlingen, maar op het spirituele Boeddhistische pad wel heel belangrijk er zitten zoveel lagen onder de oppervlakte van toewijding en respect die verdiensten opleveren, (om weer weg te geven, glimlach) . Toewijding hoeft ook niet te betekenen klakkeloos volgen. Het geeft ruimte om ‘het goud te kauwen’. We hoeven niet in uitersten te vervallen hè, het is toch de middenweg.

  2. Devotie komt in veel religies voor, het stelt de hogere macht centraal, dat kan God zijn, maar ook bijv. Maria in het Christendom. Het is mij een raadsel waarom u trouwens de Katholieke Kerk blijkbaar beschouwt als een rigide vorm van devotie, terwijl dat mijns inziens in werkelijkheid niet het geval is. Er is voldoende fout gegaan in het Katholicisme, maar in elke vorm van spiritualiteit is devotie vaak onjuist opgevat. Degenen die het meest devotioneel zijn ingesteld, zijn kinderen. Zij hebben het meeste vertrouwen, staan open voor het leven, laten zich aan de hand meevoeren door hun ouder(s) zonder vragen te stellen.

    Volwassenen zijn bijna niet meer in staat om vertrouwen te hebben, vandaar dat u veel mensen om u heen ervaart als personen die frustratie, gehechtheid, passiviteit, etc. met zich meedragen. Mensen koesteren ingesleten overtuigingen die ontstaan vanuit hun jeugd naar de volwassenheid onder invloed van de omstandigheden en de persoonlijke aanleg. Er wordt geleerd dat u voor uzelf moet opkomen hier in het Westen, dat er sprake moet zijn van prestatie, strijd desnoods, om uw doel te bereiken. Maar die doelen gaan meestal ten koste van de ander, vandaar dat er zoveel wantrouwen heerst. We hebben steeds ons (voor)oordeel klaar, wie we tegenkomen delen we meteen in via onze ingesleten gewoonte: zij waar we iets van denken te kunnen verkrijgen via ons egoïsme, zij die ons niets te bieden hebben (onverschilligheid) en zij waaraan we al snel een hekel hebben. Dit alles draait om de poging om iets te krijgen van de ander, waar we zelf beter van denken te kunnen worden. Lukt dat niet, dan kunnen we gefrustreerd reageren, of zelfs boos worden. Dit kost bakken energie.

    De kunst is het, om de ander los te laten, niets proberen te verkrijgen, te veroordelen of te rechtvaardigen. Er is niets af te snoepen, dus laat de ander gewoon zijn wie hij of zij is, iemand die uniek is en de eigen weg volgt. Wij zijn niet nodig om te proberen de ander te vormen naar ons beeld.

  3. Hallo, devotie en toewijding zijn eigenschappen van het HART. Het zijn oprechte gevoelens die zomaar opkomen wanneer je geraakt wordt door iets.Dat kan heel simpel iets zijn in je eigen omgeving zoals de natuur of een kind maar je kan ook geraakt worden door onzichtbare zaken en dat noemen we dan spiritueel. Iemand die gaat mediteren voor het eerst kan zomaar ineens geraakt worden zonder invloed vanbuitenaf. iemand kan vervuld raken van een ervaring die je helemaal niet begrijpt maar die wel aanzet tot nadenken waar dit vandaan komt of wat het nu was. Veel westerlingen hebben moeite met deze zaken omdat alles beheerst en onder controle van het denken staat. Maar dat wil niet zeggen dat westerlingen het niet kunnen ervaren.Het is een kwestie van instelling en openstaan voor iets anders, iets nieuws. Doe er een vleugje liefde bij en je bent zomaar in een vlaag van devotie……………………

Reacties zijn gesloten.