Kort geleden kreeg ik een boek ter recensie dat ik na een paar minuten lezen neer gelegd heb omdat het me onrustig maakte. Een paar dagen geleden hadden we een spirituele leraar in Loge Den Haag van de Theosofische Vereniging die de hele zaal tot rust bracht. Ik bedoel niet gewoon dat we luisterden, maar dat de hele atmosfeer anders was. We hadden na afloop niet eens genoeg vragen om de tijd na de pauze te vullen…
Kwa metafysica ben ik het niet helemaal met hem eens, de reden dat ik zijn naam hier niet noem (makkelijk op te zoeken overigens), maar het was duidelijk dat hij ons collectief in een meditatieve toestand bracht. Ik heb zelfs, toen ik thuis kwam, een tijdje gemediteerd. Deed me denken aan de meditatieve toestand waar ik regelmatig zonder moeite in kwam toen ik jonger was.
Die man had wat de Indiërs ‘darshan’ noemen. Alleen al het zien van een spirituele leraar wordt geacht een zegen te zijn. Hoe ‘hoger’ de leraar, hoe sterker het effect.
Recent vroeg iemand mijn mening over een paar theosofisch relevante leraren: Alice Bailey, Benjamin Creme … Ik antwoordde dat ze niet mijn ding waren. Dat Alice Bailey op mij over komt, op basis van haar autobiografie, als authentiek. Maar toch, haar boeken spreken me niet aan. Met Benjamin Creme is het erger: ik heb geen idee waar hij het over heeft. Wat is de boodschap? Wat probeert hij ons duidelijk te maken?
Het gevoel dat je bij leringen krijgt is vaak, lijkt mij, wat ons bij de ene of de andere leraar doet blijven. Hier komen persoonlijkheidsverschillen en voorkeuren bij kijken. Sommige auteurs en leraren passen bij je, anderen niet.
Maar toch. Een populaire spirituele leraar in Nederland (kunnen jullie raden wie ik bedoel?) heeft me recent voor een van zijn lezingen uitgenodigd. Ik neem aan dat hij, of zijn volgelingen, me wilden bekeren. Ik ging niet, want de vorige (eerste en laatste) keer dat ik naar een lezing van hem ging deed hij oefeningen met ons die op mij overkwamen als hypnose. Ik ben gevoelig voor dat soort dingen en kon na afloop nauwelijks lopen. Ik weet zeker dat precies dat effect, gelukkig ongetwijfeld lichter bij de meeste mensen, is precies wat hem zo populair maakt.
Er zijn hier twee losse dingen: het gevoel dat een echte spirituele leraar op roept, en het misleidende gevoel dat een niet zo goede leraar oproept. Maar toch, wat is er anders om een leraar op te beoordelen?
In principe kan je van iedereen wat leren, ook als je zelf beter geschoold of hoger ontwikkeld bent dan degene die tegenover je zit, wat je dan daadwerkelijk leert ligt volgens mij altijd aan jezelf en niet aan je leraar.
Een spirituele leraar is goed bezig als hij/zij vooral zichzelf is en jou niets op wil dringen. Gewoon door het eigen verhaal te doen, zonder oordelen te geven over jou of anderen. Die mensen hebben die eigenschap die Katinka noemt, dat de hele energie van hun omgeving ‘gelift’ wordt.
Ik heb altijd moeite met mensen (leraren met name) die mij willen bekeren, want als ‘ze’ dat nodig hebben dan betekent dat voor mij dat ze niet zeker zijn van hun eigen boodschap. Als dat wel zo is heb je namelijk niet meer de behoefte een ander te overtuigen van jouw gelijk. Zolang je dus de behoefte voelt een ander te overtuigen (en zelf heb ik die behoefte nog regelmatig), is er voor jou (en dat geldt dus zeker ook voor mij) nog werk aan de winkel…
Wie die populaire spirituele leraar is waar je op doelt Katinka, dat zou ik niet weten. Juist vanwege de soort neigingen die je beschrijft hou ik me in het algemeen verre van dergelijke lui. Brede populariteit van een persoon, maakt mij altijd enigszins achterdochtig. Want wat maakt die persoon zo populair? Helaas toch vaak inderdaad zo’n soort hypnotisch effect. Mijn ervaring is dat mensen graag de verantwoordelijkheid voor hun eigen leven uit handen geven en als iemand dan zo bezig is… Maar als je die zogenaamde volgelingen dan vraagt wat ze nu eigenlijk zelf vinden, dan hoor je alleen maar echo’s. Dat geldt op meerdere terreinen, niet alleen het spirituele.
Rafie heeft gelijk dat wat je daadwerkelijk leert aan jezelf ligt, maar een goede leraar kan daar wel behulpzaam bij zijn door je te brengen bij die dingen die je moet leren. Zonder daar verder een oordeel aan vast te knopen.
De ware leraar zit in jezelf, is jouw hoger Zelf.
Een fysieke leraar kan vaak fungeren als inspirator, of als diegene die het vuur van een bepaalde denkrichting verder kan opwekken, om de innerlijke verbinding met jezelf dieper tot stand te brengen. Ongeacht zo’n verbinding kort of langdurig is. Uiteindelijk doen we het zelf, maar omdat we dualistisch van aard zijn in ons denken en handelen zijn we veelal geneigd eigen gevonden inzichten bij een ander te projecteren. Dat is misleidend te noemen.
Ieder moet zijn eigen inspirator zoeken en vaak zijn dat meerdere personen. Zo vind ik de schrijfstijl van H.P.Blavatsky inspirerend omdat ze voortdurend in haar schrijfsels weet om te schakelen van heel menselijk (tot zelfs cynisch) naar diepgaande metafysica. G. de Purucker is voor mijzelf één van de grootste theosofische inspirators, maar ook de werken van Krishnamurti spreken me aan.
Ik ben ervan overtuigd dat ook personen als Alice Bailey en Benjamin Creme uit overtuiging hun eigen verhaal verkondigden. De boeken van Bailey zijn inhoudelijk helaas te vaak herschreven, maar een boek als “het bewustzijn van het atoom” spreekt me wel weer aan. Benjamin Creme verkondigd een hele andere boodschap, namelijk de komst van een nieuwe Boeddha. Ik zelf geloof dat het tijdstip daarvoor nog niet is aangebroken, maar wie ben ik om de hoop en blijdschap van een ander teniet te doen? Ik geloof namelijk niet in de wederkomst van een fysieke Boeddha, maar de (her) ontdekking van wat je misschien de menselijke (collectieve) geest kunt noemen. Zodra de mens van vandaag leert ophouden eigen verworven inzichten te projecteren alsof het van een ander afkomstig zou zijn, leert het een begin maken met die collectieve geest.
We gaan ervan uit dat wij onze leraar kunnen kiezen. Sommigen beweren dat het net de leraar is die de leerling kiest. Hetgeen ik ook aanneem. Want vanuit het ego kan men geen leraar herkennen, het is juist dat ego dat eraan moet…
Het ego kan niet geïnspireerd worden door een leraar, enkel gestreeld.
De ware leraar herkent de ware leerling, hij of zij die klaar is om gedood te worden…
En als de leraar die mij als leerling kiest dat doet vanuit zijn/haar ego?
er zal altijd twijfel zijn denk ik. Zocht Jezus ook niet zelf zijn pupillen op, en ook bij hen was er altijd twijfel en rezen er honderd en één vragen op. We zullen nooit een certificaat van echtheid kunnen krijgen. En wat zijn trouwens de normen van een echte leraar? En wat verwachten we van een leraar? dat hij/zij ons leidt naar meer inzicht en kennis? Of ons bevrijdt van de duisternis…
In het verhaal “Illusions: The Adventures of a Reluctant Messiah”, van de hand van Richard Bach, toont hij ons de dialoog tussen een leraar en de leerling, de twijfels en de groei van de leerling, ondanks zijn vele twijfels en zijn vragen over de mysterieuze leraar.
Ben ik het allemaal mee eens. Toch, als een leraar alleen maar leerlingen wil hebben ter meerdere eer en glorie van zichzelf – dan …
Hoe de relatie tussen een leraar en een leerling is (of dient te zijn) is idd een interessant vraagstuk. Bij Carlos Castaneda en Don Juan is later de vraag gerezen of Don Juan wel werkelijk heeft bestaan? Ook voor degene die de i tjing als leraar heeft is er in eerste instantie soms niet een fysieke leraar aanwezig. Daarmee rijst de vraag of de leraar daadwerkelijk fysiek aanwezig moet zijn, of dat het zelfs een geest of entiteit of godheid kan zijn die ons leert wat we leren. Veel mensen ervaren ook een innerlijke stem (die men ook daadwerkelijk hoort) die met ons in verbinding staat en onze keuzes in het leven aansturen. Ik denk dat Katinka in haar bovenstaande stuk fysieke personen als leraar bedoeld, maar kennis is iets wat zich niet alleen in mensen ophoudt maar ook in andere materie, daarmee reikt de leerstof verder dan de (individuele) mens.
De kerken (of ze nu van Oost of West zijn) hebben de mensen eeuwen lang rustig gemaakt / gehouden en nu nog steeds. Ik vind dit geen maatstaf.
Een boek kan je onrustig maken omdat het confronterend is; wat is het dan wat in jou onrustig word?