De basis van het leven, van meditatie – wat ongezegd bleef

We nemen allemaal, altijd, onszelf mee in wat we doen. Dat is een waarheid als een koe. Toen ik mijn stukje over meditatie schreef nam ik mijn ongeschreven basis houding in het leven mee. En omdat ik die niet opschreef, waren de reacties – voor mijn gevoel – niet passend.

Dat komt gedeeltelijk omdat dit stuk een heel andere stijl had dan de rest van mijn blog. Hier een aantal dingen die ik over sloeg:

  • Er is niets mis met verveling in meditatie.
  • Ik was niet de hele tijd verveeld tijdens die meditatie.
  • Hoewel ik verveling en angst ervoer tijdens meditatie, was ik niet op zoek naar een oplossing daarvan.

Verveling was er gewoon. Voor mij gaat meditatie om het onder ogen zien, doorvoelen, van wat is, van binnen.

Ik heb me de afgelopen tijd afgevraagd hoe ik hierover moest schrijven en toen kwam ik deze TED video tegen. (vertaling van de hoofdpunten onderaan dit stukje)

Wat een aantal van jullie in jullie reacties mee namen was een oordeel. Niet zozeer een oordeel over mij, meestal, als wel een verwachting over mijn eigen oordeel over mezelf. Dat zegt waarschijnlijk meer over jullie dan over mij, want ik leerde al toen ik in de 20 was dat:

Ik heb al lange tijd het sterke vermoeden dat het vermogen om kwetsbaar te zijn, het zelfde is als werkelijke innerlijke kracht te bezitten.

En als je dit stuk niet goed begrijpt, lees dan vooral dat stuk voor je reageert.

De les die ik toen leerde heeft Brene Brown met haar onderzoek onderbouwd.

Voor mij is verveling daar onderdeel van: het is er. Het hoeft niet onderdrukt te worden. Je hoeft er geen visualisatie-meditatie overheen te gooien. Het is er. Soms is het er niet. Soms is er verveling. Het zelfde met angst. En hoewel ik geen woede heb ervaren tijdens mijn meditatie zou ik daar het zelfde over zeggen, of over verdriet.

Het gaat wat mij betreft zelfs op buiten de meditatie: verveling, angst, woede, verdriet – ze horen bij het leven. Ze hoeven niet opgelost te worden. Er hoeft geen medicatie tegenaan gegooid te worden. Of chocolade. Of false zekerheden. Die emoties zijn er gewoon, onderdeel van het leven. Ik zeg niet dat het me altijd lukt dat te accepteren, maar het is wel mijn basis houding.

Het zotte is: als je dat kan accepteren, dat kan leven – worden woede, angst, verveling en verdriet meestal behoorlijk snel minder een issue. Niet als een soort toverstokje, maar omdat het vechten TEGEN die emoties zoveel energie kost. Die levensenergie kan het leven verrijken als we ze niet meer gebruiken om te vechten tegen wat is.

Ik bedoel niet te zeggen dat we alles maar moeten accepteren zoals het is. Ik bedoel dat vechten niet altijd werkt. Soms is weglopen veel verstandiger. Ik ben bezig met een paar hele grote veranderingen in mijn leven en het helpt dat ik mijn emoties ken en accepteer: daardoor KAN ik die veranderingen maken.

Samenvatting van de TED lezing van Brene Brown

Brene Brown ontdekte dat schaamte verbindingen verbreekt. En iedereen heeft schaamte. Hoe minder je er over praat, hoe meer je het hebt. ‘Ik ben niet …  genoeg’. Daaronder zit kwetsbaarheid. Om verbinding met mensen te maken moet je jezelf kwetsbaar opstellen.

Er zijn twee soorten mensen: mensen met een gevoel van de moeite waard zijn, erbij horen. En je hebt mensen die daarmee worstelen, die zich altijd afvragen of het ‘goed genoeg’ is.

De mensen die liefde voelen en het gevoel hebben ergens bij te horen geloven dat ze de moeite waard zijn om erbij te horen, om geliefd te zijn.

Andersom: de angst om niet de moeite waard te zijn houdt ons uit de verbinding met andere mensen.

Toen is ze naar die mensen gaan kijken die WEL het gevoel hadden erbij te horen. Wat ze vond was dat die mensen vier dingen gemeen hadden:

  1. MOED: de moed om niet perfect te zijn.
  2. MEDEDOGEN: mededogen met henzelf en anderen. Eerst aardig tegen zichzelf, dan pas kan je aardig zijn tegen anderen.
  3. VERBINDING: als gevolg van authenticiteit. In staat om los te laten wie ze zouden moeten zijn, om te kunnen zijn wie ze zijn. Dat is nodig om werkelijk in verbinding te komen met anderen.
  4. KWETSBAARHEID: ze omarmen kwetsbaarheid. Wat je kwetsbaar maakt, maakt je mooi. Ze vonden kwetsbaarheid niet zozeer comfortabel, maar ook niet heel zwaar. Ze ervoeren kwetsbaarheid als noodzakelijk. De bereidheid om als eerste ‘ik hou van jou’ te zeggen. De bereidheid iets te doen waar geen garanties aan vast zitten. De bereidheid te blijven ademen, wachtend op een belangrijk telefoontje van de dokter. De bereidheid te investeren in een relatie die misschien nergens heen gaat.

Toen ze daar achter was moest ze in therapie, want ze was juist aan dit onderzoek begonnen om onzekerheid en kwetsbaarheid op te lossen.

Bij de therapeut zei ze: kwetsbaarheid zit achter schaamte en angst, en de zoektocht naar de moeite waard zijn, maar het is ook de bron van creativiteit, vreugde, erbij horen, liefde… Dat wist ze omdat het uit haar onderzoek kwam, maar ze wist niet wat ze daar in haar leven mee moest. Een jaar lang therapie heeft dat opgelost, waarbij ze tegen die kwetsbaarheid vocht. Dat gevecht verloor ze, maar ze kreeg wel haar leven terug.

Ze is natuurlijk niet de enige met dit probleem. Ze benoemt het als een Amerikaans probleem. Ik denk dat het te makkelijk is om wat nu volgt helemaal als een Amerikaans probleem af te doen. Sommige van deze dingen zie je bij ons ook.

Ze zegt: wij, de huidige generatie amerikanen, ‘we numb vulnerability’. Ik weet niet goed hoe ik dat moet vertalen. Met schulden, voedsel, drank, drugs etc.

Het probleem is dat je emotie niet gedeeltelijk af kunt sluiten. Als je die dingen niet wil voelen, zonder de andere emoties te onderdrukken. Dus dan worden ook vreugde, dankbaarheid en geluk onderdrukt. En omdat je je dan nog niet goed voelt, neem je nog een muffin. En dan krijg je een gevaarlijke cyclus.

Een andere manier waarop we om gaan met onzekerheid is door wat onzeker is zeker te maken. Religie: ik heb gelijk, jij niet, hou je mond. Politiek wordt schreeuwen. Er is geen gesprek meer, er is alleen maar elkaar de schuld geven.

Weet je hoe ‘de schuld geven’ wordt beschreven in het onderzoek? ‘een manier om uiting te geven pijn en ongemak’.

Wat we ook doen: perfectioneren. Het leven er uit laten zien als een mooie doos met een strik (zie video voor de illustratie). Dat resulteert in het inspuiten van vet uit je been in je wang. Het werkt niet. Heel gevaarlijk: we perfectioneren onze kinderen. Ze hoeven niet bij het tennisteam op school, of op hun twaalfde naar de universiteit. Laten we naar onze kinderen kijken en zeggen: Je bent niet perfect, je bent er op gebouwd om met tegenslagen om te gaan, je bent het waard geliefd te zijn en erbij te horen.

We doen alsof wat we doen geen invloed heeft op mensen. Tegen bedrijven zou ze willen zeggen: wees gewoon eerlijk en zeg: sorry, het spijt ons, we zullen er wat aan doen.

Dit is wat ik gevonden heb, zegt Brene: Om jezelf te laten zien, kwetsbaar gezien te worden, met het hele hart lief te hebben, al zijn er geen garanties, (dat is moeilijk, heel moeilijk, kan ze als ouder vertellen), om dankbaarheid en vreugde te praktiseren, in die momenten van diepe angst als je je afvraagt: kan ik zoveel van je houden? In plaats van je dan zorgen te gaan maken over wat er allemaal mis kan gaan, in plaats daarvan dankbaar te zijn… want om zo kwetsbaar te zijn, is werkelijk te leven.

Als laatste, en waarschijnlijk het belangrijkste is te geloven dat we genoeg zijn. Als je werkt vanuit een plek die zegt ‘ik ben genoeg’, dan kun je ophouden met schreeuwen en beginnen met luisteren. Dan ben je aardiger en zachter met de mensen om je heen en tegen jezelf.

20 gedachten aan “De basis van het leven, van meditatie – wat ongezegd bleef”

  1. Toch leest het bovenstaande mij teveel als het analyseren van eigen emoties en gevoelens in interactie met anderen. (ego-gericht) Teveel daarvan kan ook contraproductief werken, namelijk het blijven heranalyseren van datgene wat altijd voorbijgaand is.

    Is dat niet het onderliggende principe van meditatie? Jezelf aanleren om je niet steeds te vereenzelvigen met voorbijgaande gedachten en gevoelens? Het leren onhechten, waardoor de stroom van iemands gedachten en emoties tot rust en orde komt? (de zogenoemde kalme geest)

    Daar bestaan vele methodieken voor, waaronder meditatie-oefeningen. Recent amerikaans onderzoek wijst uit dat acht weken dagelijkse meditatie daadwerkelijk enkele processen in het brein beïnvloedt. Dat bedoelde ik ook met een vorige reactie waarin ik stelde dat meditatie (veranderende) breinactiviteit behelst.

    Je kunt het een niet los zien van het ander, ook al idealiseren we dat. Teveel gedachten, emoties en handelingen gebeuren onbewust en daar heeft ons waakbewustzijn geen enkele controle over. We zijn dus zelfbewuste denkende en voelende entiteiten, wat zichzelf binnen een bepaald spectrum uitdrukt. Binnen dat deel van het spectrum kunnen we leren in de hectiek van het bestaan daaraan vorm te geven, voor jezelf en voor anderen. Want lukt het niet om van jezelf te houden dan kun je dit ontbrekende stukje in dit bestaan ook niet aan een ander geven. (ook al denken we dat) De uitdaging ligt daarom ook in het opdoen van ervaringen binnen de interactie met anderen. Het leven als leerschool.

  2. het bovenstaande komt op mij ook over als een louter mentale analyse vol met waardeoordelen, ik ben het er ook niet mee eens dat er twee soorten mensen zijn, de ene die wel voldoet en de andere die dat niet doet, dat is een manier van vakkenvullen waar je niks aan hebt. Aan die link naar dat verhaal van Moeder Theresa heb ik wel iets hoewel hetgeen wat Moeder Theresa beweerde niet erg hoopvol is en me doet denken aan de profeet Bob Marley die zei dat Vanity: destruction of the soul is. Ik vind er niks eervols aan om arm te zijn met de armen en ik begrijp ook niet goed wat voor voldoening iemand daaruit haalt? En je vervelen tijdens meditatie? dan mediteer je gewoon niet goed zeg ik dan……….., dan ben je niet aan het mediteren maar je aan het vervelen of niet dan?

    1. Dat van die twee soorten mensen is niet van mij, maar van Brene Brown. Uiteraard is het een vereenvoudiging. Over het geheel genomen zijn er ongetwijfeld een heleboel mensen tussen de beide extremen die ze beschrijft in.

      Wat ze bedoelt is niet dat er mensen zijn die voldoen en die niet voldoen. Wat ze bedoelt is dat er mensen zijn die het GEVOEL HEBBEN dat ze voldoen, en anderen die altijd, wat ze ook doen, het gevoel hebben dat ze niet voldoen.

      De eerste groep is gelukkiger dan de tweede – wat logisch is en wat Brene’s onderzoeksdoel ook was.

      Dus het gaat niet om goed genoeg of niet, maar om – wie VOELT zich gelukkig, en wat hebben mensen gemeen die zich gelukkig voelen?

  3. Toch maakt dit onderzoek niet veel indruk, een onderzoek naar iets algemeens als “ergens erbij horen” is gewoon iets wat van weinig belang is, iedereen hoort namelijk altijd wel ergens bij, en veel mensen beleven er juist heel veel genoegen aan om ergens niet bij te horen.

  4. Ik dacht bij het vorige onderwerp niet te moeten reageren, omdat mediteren een vrij ego-gerichte bezigheid is. Je tracht iets te bereiken.
    Als ik dit onderwerp nu lees, bevestigt dit mijn gedachte.
    Het is an sich niet verkeerd, maar het leidt nergens toe. Wat heeft dit met Theosofie te maken? Is gelukkig zijn het enige doel waarnaar gestreefd wordt?

    1. Meditatie en theosofie… goh, dat is ook nog zoiets waar ik over zou kunnen schrijven.

      Heel kort: Blavatsky zelf onderwees meditatie en ook Besant en diverse ander auteurs hebben er over geschreven.

      Zie bijvoorbeeld (in het Engels) http://www.katinkahesselink.net/other/meditation.html

      In het Nederlands:
      http://www.katinkahesselink.net/theosofie_nl/meditatie.html
      http://www.katinkahesselink.net/faq/v_en_a.html
      http://www.theosofie.nl/products-page/transformatie-transformation/meditatie-een-praktische-studie-met-oefeningen/
      http://www.katinkahesselink.net/theosofie_nl/tsdigit9.html
      http://www.katinkahesselink.net/theosofie_nl/nicholson.html

      Dat idee dat meditatie het ego versterkt is blijkbaar een Nederlandse obsessie: op mijn Engelstalige blog kom ik het helemaal niet tegen onder mijn lezers.

      Blavatsky zelf heeft de paradox van de spirituele groei goed weer gegeven in haar artikel ’the great paradox’. Wat er in het kort over gaat dat wie geen aandacht aan zichzelf schenkt het grootste obstakel op de spirituele weg negeert. Wie te veel in zichzelf duikt loopt inderdaad het risico niet meer naar de wereld te kunnen kijken.
      http://www.katinkahesselink.net/paradox.htm
      NL: http://www.katinkahesselink.net/theosofie_nl/hpb12.html

      Vertaald: “De paradoxen van het Occultisme moeten geleefd worden, niet alleen gezegd. Hier ligt het grote gevaar, want het is al te makkelijk om te blijven steken in een intellectuele overdenking van het pad, en zo te vergeten dat we de weg alleen leren kennen door haar te lopen.”

      Meditatie hoort bij dat pad. Wat is ‘De Stem van de Stilte’ anders dan een meditatief werkje? Het zelfde geld voor Licht op het Pad en Aan de Voeten van de Meester.
      http://www.katinkahesselink.net/theosofie_nl/theosofie-boeken-klassiek.html

      Sterker nog: Er is een heel meditatiediagram van Blavatsky bekend. Ik had kunnen zweren dat ik er een Nederlandse versie van op mijn site had staan, maar dat is dus niet zo. Dus hier maar de Engelse: http://www.katinkahesselink.net/other/meditation_hpb2.html

      Verder heb ik ook lang geworsteld met de vraag of het inderdaad zo is, wat sommige mensen eindeloos blijven herhalen – dat je anderen pas echt lief kunt hebben als je jezelf lief hebt. Ik moet het antwoord nog steeds schuldig blijven.
      Wat ik intussen wel zeker weet is dat wat mij helpt beter te functioneren, en een beetje geluk helpt zeker, vanzelf uit straalt naar anderen.

      En ik blijf zeggen dat een kwartiertje de tijd nemen om naar binnen te kijken niets af doet aan wat ik verder allemaal in de wereld doe. Is het werkelijk egoïstischer dan een studie van De Geheime Leer?

  5. Mijn gedachten hierover (sorry, maar dat zijn mijn gedachten):
    Ik ben het met de meditatie van Blavatsky eens. Ik wist niet dat er zo een meditatiediagram bestond. Ik denk daarbij ook aan wat er in de Bhagawad Gita staat: “Wordt u zelf bewust de Onsterfelijke te zijn. Wordt Meester over uw gedachten, want het is in en door de aard van uw denken, dat de Onsterfelijke kenbaar wordt.”
    Het is een mediteren waarbij we volledig los komen van ons aardse ego; het is als het ware het uitstijgen boven de persoonlijkheid, naar onze werkelijke aard. En dan kan er geen verveling zijn, dat kan ik getuigen.
    Nu zeg ik misschien ook iets dat steeds weer herhaald wordt, maar de door Blavatsky beschreven weg was voornamelijk bedoeld voor mensen in het oosten. Wij hier in het westen hebben een veel sterker ego en we moeten eerder een weg gaan, zoals die voor ons, westerse mensen bedoeld is. Dat betekent dat we eerst “minder moeten worden, zodat de Andere in mij kan wassen” of “wie zijn leven zal willen verliezen om mijnentwille, die zal het behouden”, etc. We moeten eerst voldoende afstand kunnen nemen van ons ego, moeten voor een deel sterven naar dat ego, vooraleer de meditatie, zoals genoemd door Blavatsky zijn nut kan hebben. Anders komt steeds dat ego maar weer tussenbeide, zoals jij ook beschreef.
    Als voorbeeld van een ego, dat iets naar zich toerekent kan het voorbeeld gegeven worden van moeder Theresa, die jij aanhaalt. In het aangehaalde stuk staan een aantal punten genoemd. Nu is het typisch een uitspraak van iemand, die, zoals in “Aan de voeten van de Meester” van Alcyone beschreven, in dienst staat van het Goddelijke. Niet meer de eigen wil is leidend, maar de wil van God wordt gevolgd, met volledig voorbijgaan aan de menselijke gedachten, gevoelens. Nu pak jij 1 stukje er uit: “Eerlijkheid en openhartigheid maken je kwetsbaar, weest tóch eerlijk en openhartig”. Jij leidt daaruit af, dat als je je kwetsbaar opstelt je dan werkelijk innerlijke kracht bezit. Dat is een conclusie van het ego en het ego heeft een goed en gelukkig gevoel hierover, maar het gáát daar helemaal niet om.

    Dat er in de Angelsaksische wereld niet zo gereageerd wordt zóu je kunnen uitleggen door te zeggen, dat het Angelsaksische volk een andere taak heeft dan wij in West-Europa. Daar schijnt Steiner iets over gezegd te hebben: Wij staan onder invloed van Lucifer en het Angelsaksische volk onder invloed van Ahriman. Als je daar meer over wil weten, kan ik dat aan een vriend vragen.

    Over “dat je anderen pas echt lief kunt hebben als je jezelf lief hebt” wil ik ook wat zeggen. Positiviteit straalt inderdaad ook positiviteit uit.
    Als je echter ooit iets zou mogen voelen van de Liefde, die de Onsterfelijke in jou heeft voor de mensheid (deze omvat de mensheid als een geheel en dat kan niet anders omdat op dat niveau de mensheid één is) dan is die Liefde zo diep, zo alomvattend dat wij ons alleen grote stakkerds voelen; dan zijn we ontzettend liefdearm. Dan ga je verlangen ook deel te hebben aan die Liefde. Dat kan het ego niet en het ego kan zich alleen d.m.v. een gereinigde ziel enigermate verbinden met die Liefde door te zeggen: “Heer Uw wil geschiedde”. Alleen dán kunnen we onze naaste liefhebben. Dan begrijp je ook waarom het eerste en het tweede gebod volkomen gelijk zijn aan elkaar.

    Maar, iedereen is verschillend en als je je goed voelt bij de meditatie moet je het zeker verder zo doen. In de Stem van de Stilte staat ergens iets als: “Langs welke weg je ook tot Hem komt, Hij zal jou daar ontvangen”. Iedere weg op deze aarde bestaat omdat bepaalde mensen die weg nodig hebben. We moeten elkaar niet overtuigen onze weg te gaan, maar elkaar ondersteunen in het gaan van hun weg. Het is echter zaak je ogen open te houden en te oefenen in het “Ken uzelf”.
    Dit voelt een beetje aan als een preek, maar dat is het niet. De boekjes “Stem van de Stilte” en ” Licht op het pad” zijn boekjes, die iedereen zou moeten lezen en herlezen. Ik heb ze herhaaldelijk opnieuw gelezen.

  6. Ik begrijp waarachtig de weerstand tegen meditatie niet.
    Het klinkt voor mij als het (spirituele) ego die zegt dat meditatie een ego-ding is.

  7. Rita, ik was het met de meditatie, zoals beschreven door Mdm Blavatsky eens. het probleem voor ons westerse mensen is echter, dat, als we met die meditatie iets zouden “bereiken” het ego dit meteen naar zich toe zou rekenen en dat is niet de bedoeling. Je kan nu zeggen: “ja, maar dat doe ik niet”. Het ego is echter complex, het is voor een deel bewust maar ook onbewust. Het onbewuste domineert voor een groot deel onze gedachten en dat gaat dan vnl om zich te handhaven temidden van een “vijandige” wereld. Dat geldt voor alle bereiken, en er is voor ons mensen veel te bereiken, maar de eerste stap zal dan toch moeten zijn ervoor te zorgen, dat het ego niet op zijn troon blijft zitten temidden van alles. Dat doe je door zelfkennis te verkrijgen. En als je dat door meditatie kan doen, prima. De beste maniet om zelfkennis te verkrijgen is door je leven te leven en waar te nemen en dan conclusies te trekken. Meditatie is niet een voor de hand liggende methode om dat te doen, tenminste niet voor ons westerse mensen. Dat is echter mijn mening.

  8. Waarnemen is in mijn ogen al een vorm van meditatie. Het is maar net hoe je iets definieert.

    Het heeft m.i. weinig zin om het ego steeds als blokkade op te voeren waarom je iets niet zou moeten doen. Dán geef je het ego zijn zin, zet je het ego juist op een troon… en blijft alles bij het oude en blijft het ego je onbewuste voornamelijk domineren.

    Hoe beter je waarnemen van jezelf en je omgeving wordt, hoe minder het ego domineert…

  9. Neem het denken waar. Ook dat is een onderdeel van jezelf.

    Objectief waarnemen, los van je persoon. Het denken is vervormd door de persoon. Het heeft dan ook niet zoveel zin sec het denken te onderzoeken als je de persoon die denkt niet kent.

    1. Wat begrijp je niet? Dat het denken vervormd is door de persoon?
      Alles wat en hoe we beleven, weten, denken, zien, horen etc.. hangt af van hoe je ter wereld bent gekomen en hoe jouw persoonlijke ontwikkeling vanaf dat moment is verlopen.

      Je kunt pas enigszins objectief waarnemen als je boven die persoon uit kan stijgen. Dat geldt dus ook voor het waarnemen van je denken. Wat je denkt waar te nemen is afhankelijk van wie je bent.

  10. Misschien is het handig hierbij op te merken dat het denken in de oosterse filosofie als een zintuig wordt gezien, net als het zien, horen, ruiken, de smaak en het gevoel.

  11. Nee de zin “Het heeft dan ook niet zoveel zin sec het denken te onderzoeken als je de persoon die denkt niet kent.” begrijp ik niet. Gaat het over jezelf of een andere persoon?
    Ons denken wordt beinvloed vanuit ons verleden (we plakken overal een label op) en uit ons onderbewuste naar de toekomst (een oordeel komt naar voren) en dus is ons denken dus ontzettend beperkt. Het is ook discontinu maar het denken maakt er een mooi continu gebeuren van.

    Je zegt dat je pas kan waarnemen als je boven de persoon kan uitstijgen, maar dat uitstijgen “boven” is weer een truukje van het denken. Het splitst zich in twee en gaat zich identificeren met het hogere deel. Maar de discussie over het denken hebben we hier al volop gehad vroeger.

    1. Het gaat over ‘de persoon die denkt’ en waarvan je ‘denkt’ dat jij die bent.

      Dat uitstijgen boven is geen truukje imo, je splitst niks je verlegt alleen je focus. Maar dan moet je wel leren niet vanuit je ego te kijken, want die houdt je tegen.
      Transpersoonlijk heet dat….

Reacties zijn gesloten.