Bij de FPMT in Emst heb ik afgelopen twee weken een intensieve retreat gehad. Een van de dingen die ze daar doen is lesgeven over meditatie: zowel hoe je het kunt doen, als waar de valkuilen zitten.
Op alle niveaus is een van de valkuilen, zo heb ik nu geleerd, om te vervallen in ofwel onrust dan wel loomheid.
Beide zijn erg herkenbaar: het bijna in slaap vallen tijdens de ochtend meditatie, of juist het voortdurend afdwalende brein dat allerlei zogenaamd belangrijker dingen te bespreken heeft.
Er is een verband tussen die twee uitersten en een ander spiritueel continuum: zekerheid en onzekerheid. Ik heb hier recent over geblogd en toen waren de reacties in het Nederlands vooral zo van – je moet niet zo moeilijk doen (degenen die wel begrepen waar ik het over had: bedankt voor jullie vriendelijke reacties).
Ik ben er van overtuigd dat het op het spirituele pad essentieel is om twee uitersten te vermijden:
- Te grote onzekerheid en scepsis: die werkt verlammend
- Te grote zekerheid en arrogantie: dan is er geen beweging meer (we zijn toch nog geen Boeddha?)
We hebben een grond nodig om op te staan: zekerheid. We hebben ook de vrijheid van de open lucht nodig en daarbij hoort onzekerheid, want er kan van alles gebeuren.
Zo is het misschien ook wel met de spirituele leraar: essentieel op het pad, om ons te wijzen op onze blinde vlekken. Tegelijkertijd kunnen we niet alle beslissingen aan hem of haar over laten, want het is ons eigen leven, ons eigen karma, onze eigen verantwoordelijkheid.
Uitersten zijn zoveel makkelijker dan dat eeuwig schuivende midden. Het is veel makkelijker om in onzekerheid te blijven steken en eeuwig sceptisch te zijn, dan de sprong te wagen en voor een spiritueel pad te kiezen. Tegelijkertijd is het best wel moeilijk om binnen dat pad, eenmaal gekozen, voortdurend bij jezelf te blijven en alleen te doen wat bij jou past. Lastig om te weten wat je sterke kanten zijn, maar tegelijkertijd te weten waar je beperkingen liggen. Lastig om je beperkingen onder ogen te zien en toch door te kunnen gaan.
Maar dat is wel het pad – die issues te ontkennen betekent het negeren van wat is.
Om terug te komen bij die meditatie uitersten: meditatie versterkt wat er is, dus werden we gewaarschuwd tegen mediteren op loomheid… is dat niet een mooi idee?
Wanneer weten we nu werkelijk of we dit middenpad hebben ingeslagen?
Wanneer we (deze door jouw benoemde uitersten) juist vermijden of wanneer we erkennen dat elkaars uitersten juist een onlosmakelijk onderdeel vormt van het betreden pad wat voor ons ligt? Als een soort van levensles?
De gift van (persoonlijk) zelfbewustzijn biedt de mens juist de optie die keuze zélf te maken. Op ieder moment.
Ik denk dat je zowel het dilemma als de oplossing geeft: het enige wat we kunnen doen is ons bewust blijven van deze uitersten.
De Geshe Sonam Gyaltse gaf aan dat deze uitersten een gevaar blijven op het hoogste niveau van meditatie: heel verlijdelijk om te denken dat je er bent, terwijl er nog een subtiele vorm van loomheid de helderheid van je meditatie verstoort.
Mediteren, ik heb altijd het idee dat ik, na oefening en experimenten, dit redelijk ‘goed kan’. Ik oefen dan ook in een volle bus of tram, om de zintuigen steeds dover te maken als het ware. En omdat ik het idee van een stilstaande gedachtemolen onhaalbaar acht geef ik de molen wat te doen, een alternatief, kauwgum als het ware. Ik beeld mij een roos in ,wit of rood, en deze laat ik door mijn hoofd en omgeving zweven, laat je fantasie de vrije loop, de molen heeft er maar druk mee. Maar de vraag rijst op, wanneer gebeurt wat? Ben ik aan een ontspanningsoefening bezig of mediteer ik? Ik lees; “heel verleidelijk om te denken dat je er bent” “het hoogste niveau van meditatie” “gevaar”…BRRR
Word meditatie zo niet iets met toch een dwang van prestatie,of op zijn minst een aanwezige verwachting waar aan je moet voldoen? Is meditatie een kunstje dat ons boven ons zelf uit doet stijgen, terwijl we niet bepaald gelijk opgaan met deze prestatie over de hele linie? Dat zou de opkomende loomheid logischer maken, wil je wel echt? Of is er belangrijker werk over de hele linie en zegt het bewustzijn op deze manier “ja leuk maar er is veel meer dat je links laat liggen dat voor verbetering in aanmerking komt”
Niet mediteren op loomheid omdat mediteren de zaken versterkt… Daar (ik ben slechts overpeinzende) ruik ik angst
, en ook daar valt wat over te zeggen maar de vraag rijst op:wat is meditatie en is het onderling meetbaar zodat iemand je kan helpen? Het is mijn idee dat je er geen zaken aan moet verbinden als hoog en laag, hoewel ik iedere dag mediteer weet ik eigenlijk totaal niet wat het precies is, zou het zo kunnen zijn dat ik dat maar beter zo kan laten, voorlopig wel ben ik van plan. Boektip: Aryan Kaplan, joodse meditatie, vergeet dat joodse, het is gewoon een goed boekje over …over…eh..over meditatie!?
Wat is de zekerheid, de grond waarop we staan?
Zelf zou ik zo zeggen dat je beide uitersten moet vermijden en dat kan je m.i. het beste doen door je op iets te concentreren, zoals de kapitein zegt.
Maar dan zou ik het niet doen op een roos, die rondvliegt of iets dergelijks. Ik zou me dan concentreren in mededogen voor de gehele mensheid, de eenheid van alle mensen, de Goddelijke vonk in jezelf, een of andere spirituele vraag die je bezig houdt, waarom je bepaalde dingen doet, etc.
Op die manier wordt meditatie zinvol denk ik en den vermijd je de loomheid én het afdwalen van je gedachten naar de zaken van alledag.
Lucas, de roos,een voorbeeld slechts, is niet het object van mijn meditatie maar een hulpmiddel dat een alternatief moet voorstellen tegenover zaken van alledag die de gedachtemolen voor je voeten gooit, als ik ineens aan albert heijn denk, of zoals wij allen weten de meest ongelooflijke flopdingen komen ineens ons uitzicht bederven, de hersens zijn hier tuk op, hen maakt het niks uit als er maar wat gebeurd, dit proces probeer ik dus op te vangen met de roos niet omdat ie zo lief en mooi is maar omdat ie volkomen neutraal is en het de hersens werk (de op dat ogenblik juiste afleiding) verschaft. Roeien met de riemen die je hebt. Mijn onderwerp van meditatie word alleen maar beschermd door de roos te laten ‘vliegen’ intussen concentreer ik mij op het onderwerp. Jij gebruikt meditatie voor de gehele mensheid etc., het maakt me nieuwsgierig maar ik denk over die dingen zonder meditatie. Ik acht mijn rozen-meditatie toch zinvol, zo tracht ik de robot (Hersens) enigzins te temmen om de kwaliteit van denken te verhogen..Minder snel associaties op te roepen, geduldig zijn etcetera. Wat is meditatie? Deze vraag blijft onbeantwoord maar zolang we pogen hiermee iets positiefs voort te brengen dan moeten we lekker doorklooien. De onlangs overleden Johnny Kraaykamp hoorde ik op tv ooit zeggen dat ie de gedachtemolen een kwartier kon stil zetten. Heel lang. Net toen ik dacht mwoah/tja/echt? keek mr Kraaijkamp naar de intervieuwer en zei “Daar heb ik 40 jaar over gedaan.”
Tja – die risico’s van loomheid en onrust worden beschreven voor mensen die een half jaar of langer gaan mediteren op 1 object, laten we zeggen zo’n roos. Dus mensen die hun geest zo rustig weten te houden dat die roos niet een kwartier, niet een uur, maar dagen onveranderlijk in hun geest aanwezig blijft.
Waarschijnlijker dat het een Boeddha is, of een complex tantrisch beeld. Punt is: zolang je je zo’n lange concentratie zelfs nog niet voor kunt stellen denk ik dat loomheid en onrust uitersten blijven om voor op te passen.
Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je geobsedeerd naar onrust of loomheid in je meditatie op zoek moet gaan. Wat ze wel willen zeggen is dat op het moment dat je denkt: nu ben ik er wel zo’n beetje, dat je op dat moment op moet passen en eens kijken of de oorspronkelijke helderheid er nog wel is. En zo nee, het licht aan doen.
Zolang je de Boeddha Natuur nog niet gerealiseerd hebt, ben je er niet, tenslotte.
Toch even reageren op de tweede alinea, waarschijnlijker etc en vooral ‘of een complex tantrisch beeld’. Wat is dat?
Of het er echt mee te maken heeft weet ik niet maar ik kreeg ineens een sterk gevoel over wat ik twee keer meemaakte: de eerste keer, ik had weken achtereen iedere dag ‘braaf’ in isis ontsluierd gelezen, ik sta om 6.30 uur op station sl’dijk en een man in splinternieuwe kleren,jas,broek,schoenen (raar feit maar was erg opvallend) lachte mij toe en zoals vaker gebeurd was wist ik meteen, deze man is ‘connected’, hij weet waar ik sta, wat ik wel en niet kan en weet. Na mekaar enige seconden aangekeken te hebben was hij weg en ik stap de bus in, meteen kwam er een engeltje op mijn schouder zitten,bijna letterlijk en deze ging weg 100 meter voor mijn uitstaphalte. 10 minuten reistijd! Ik was niet bang of blij maar wel erg onder de indruk. Later gebeurde dit nog practisch hetzelfde toen ik een periode goed in de kabbala zat, alleen thuis en zonder ‘geheimzinnig’ persoon. Waar is nog de link met meditatie? Hier: Ik las “waarschijnlijker dat het een Boedha is” deze kleine helpertjes die ik op mijn schouder had, is daar een overeenkomst tussen? Is dat hetzelfde? Wie kan hier iets zinnigs over zeggen,zelf of qua boektip?
Las onlangs een interessant boekje: Meester Tjeng, over het geheim van de oorspronkelijke geest. Kort maar krachtig.
Dan nog maar een keer: Wat is de zekerheid, de grond waarop we staan?
(Dank voor de boektip) Chan, denk je hier echt een goed antwoord op te krijgen? Als een ding zeker is, is het dat niets zeker is, en zelfs dat niet, dat soort teksten, schot voor open doel. Ik denk dat kerkelijke mensen deze vraag wel kunnen beantwoorden, ze moeten wel en noemen dat geloof.
Ik heb geen idee, kan alleen maar speculeren, kon eigenlijk niets anders bedenken als dat onze wil een zekerheid is die we zelf kunnen onderhouden en voeden maar is dat DE grond waarop we staan… We bestaan, dat is een zekerheid. Het is een goeie vraag, maar ik betwijfel of er een antwoord op is, maar wat ik nog weet van mijn tijd op zee: met iedere mijl weerlegt zich de horizon. Ahoy!
Beste Haddock. Er zijn een paar zaken zeker. Bijvoorbeeld dat het nogal moeilijk is voor mensen om op topic te blijven op een forum en om in een bijdrage te vermelden dat de uitgebrachte gedachten een persoonlijke gedachte is. Ik referreerde in mijn twee bijdragen aan een opmerking van Katinka over de grond van het bestaan zijnde zekerheid.
Ik heb daar wel een mening over en meen dan ook wel een zeer belangrijke grond van bestaan te kennen cq steeds te ervaren, maar ik ben eigenlijk benieuwd naar wat anderen daarover denken in hun, zeg maar, persoonlijke mening zoals dat van jou ook een persoonlijke mening is.
Meditatie is in mijn ogen de derde in de rij van concentratie, contemplatie, meditatie. Deze drie activiteiten zijn bezigheden die uiteindelijk de kwaliteit en de kracht van het bewustzijn kunnen doen toenemen opdat het bewustzijn uiteindelijk zuiver spiritueel bewustzijn is zonder tussenkomst van het denken en dan waarschijnlijk zelfs zonder tussenkomst van het zintuiglijk waarnemen. Alle drie genoemde activiteiten zijn in mijn ogen bedoeld om de spirituele zintuigen te ontwikkelen waarmee we niet de manifestaties van de geest kunnen waarnemen, wat we doen met onze materiële zintuigen, maar om de bronnen, de wereld achter de manifestatie direct spiritueel waar te nemen.
Mediteren over een roos kan dus plaats vinden om concentratie te beoefenen, om in contemplatie het zijn van de roos in haar essentie waar te nemen, en om het spirituele wezen wat zich in de materie uitdrukt als roos in directe aanschouwing waar te nemen.
Chan,(nel?)als mijn naam erboven staat is het mijn persoonlijke mening, zelfs de tijd staat erbij.. Misschien heb ik het verkeerd geformuleerd, wou niet kleinerend overkomen of zo want ik weet heel goed dat wat ik zelf zeg ALTIJD weer voor verbetering vatbaar is, qua woordkeus en wachtend op dieper inzicht, kom ik weer met die spreuk over de horizon.
Het lijkt mij echt wel nuttig om je met die vraag bezig te houden, doe ik soms ook maar ik denk dat de combinatie mens/zekerheid niet veel kans heeft. Waar is de deur? Is het die deur?? Kan ie open??? Is daar weer een deur???? (ja) . Er lijkt mij thans geen zekerheid zichtbaar, persoonlijk, ik ga steeds weer door een andere deur of weer dezelfde en weet niet waar ik uitkom maar het voelt als een goeie keus, gewoon doorgaan dus zonder zekerheid maar zeker van het nut van zoeken. Genoeg over deuren. Hoewel ik het mooi vind wat je zegt over de roos, de essentie van de roos of wat dan ook denk ik niet te kunnen zien, ik gebruik het om concentratie te oefenen en als afleidingsmaneuvre voor de hersens, beter een roos als de boodschappen of een mooie vrouw, ik bedoel maar. Nu ga ik iets ‘mafs’ zeggen: als God zekerheid zou hebben over bv de homo sapiens, zou deze dan een vrije wil hebben, waarmee hij kan doen wat ie wil, dan weet God de afloop niet zeker, of wel? HAHAHA, duizend bommen en granaten! Ahoy dekzwabbers.
Bon giorno, lees net dat stukje van die malle Kapitein Haddock en voel mij geroepen om over zekerheid nog een citaat toe te voegen van Ouspensky: “We zitten in een trein, de trein gaat ergens heen. Het enige dat ons mogelijk is, is de tijd in de trein anders gebruiken-door iets nuttigs te doen- of ze volslagen nutteloos besteden.” Is dat niet de meest nuchtere defenitie m.b.t. de menselijke zekerheid?
Groetjes Bianca.
PS: Mijn kapper is het hier volledig mee eens.
Beste Haddock. Channel, die is leuk 🙂 De naam is in werkelijkheid een afkorting van Channarong en dat schijnt een Thaise naam te zijn met de betekenis ” Hij die vecht om te winnen” . Voor de duidelijkheid, die naam is van een mailadres van mij die geen verbinding heeft met Boeddhisme en had een hele andere bedoeling. Maak je er verder maar geen zorgen over of mijn persoon zich gekleineerd of zo zou voelen, we kunnen heel wat hebben en ik kan uit de tekst van iemand vrij goed afleiden waar iemand mee bezig is.
Die deur Haddock, ik vind dat wel een mooie om dat een deur te noemen, die deur is voor mij het denken.
Alles wat je schrijft, concentreert, contempleert en mediteert heeft te maken met het denken. Die deur is het zelfstandige denken, het persoonlijke denken, want er is niemand die het voor jou doet als je het zelf niet zou doen.
Die deur is het denken van de persoon die observerend denkend het eigen denken kan waarnemen en dan…….
Dat is een van de zekerheden waar we in eerste instantie vanuit kunnen gaan.
Nu weet ik dat er mensen zijn die aan dat denken weinig waarde of kwaliteit toe denken maar naar mijn idee zijn dat mensen die zich opsluiten in vooral abstraherend denken.
Ik zou die mensen graag willen aanraden om dan maar gewoon te stoppen met het denken om even uit te gaan proberen waar dat dan in de werkelijkheid van het leven toe zal leiden of moet ik dan schrijven “lijden”?
En dan even een kort uitstapje naar de vrije wil, de vrije wil kan alleen maar de consequentie zijn van vrij denken. Iemand die niet vrij kan denken heeft ook geen vrije wil.
In die zin zou je ook kunnen stellen dat er normaal gesproken niet eens zoiets bestaat als een vrije wil, maar alleen maar een vrij denken.
Beste Bianca , ik denk dat het al een te abstraherende voorstelling is om te stellen dat we in een trein zitten.
Denk je echt dat je zomaar in een of andere willekeurige trein zou zitten die je er toe dwingt om je verloren tijd een beetje zinvol te maken? Laten we wat meer bij de realiteit blijven. Je zit in je Karma, je kunt dan denken dat dat een trein is, maar dat is dan wel een soort van trein waar je zelf voor hebt gekozen met een bestemming waar jezelf voor hebt gekozen. Die trein, dat Karma dus brengt je niet zomaar ergens naar toe. Gebruik de tijd die je hebt om je er bewust van te worden waar je Karma je naar toe brengt, waarom je Karma, die trein, er uitziet zoals deze eruit ziet. Want voor vele mensen heeft die trein ook het aspect van lijden, soms zwaar lijden, en dan staat je hoofd er niet naar om iets zinvols te gaan bedenken of nutteloos te gaan zitten zijn.
Wacht niet af tot je het lijdende aspect van jouw treinreis, jouw Karma bereikt maar begin er nu aan. Ieder moment van je leven, iedere beweging, elke ademhaling, elke gedachte heeft betekenis. Zelfs het schrijven op een forum heeft betekenis.